سیاهدانه گیاه گلدار از خانوادۀ آلالهها است که شمارۀ گلبرگهایش از پنج تا هشت بوده و دانههای سیاهرنگ آن در قسمتهای کپسول مثل وسط برگههای گل قرار گرفته است که بوی خاصی دارد که به علت خواص درمانی فراوان آن بسیار موردتوجه است.
البته لازم به ذکر است که باید دربارۀ شیوۀ مصرف سیاهدانه به علت طبع گرم و خشک آن بسیار دقت کنید که به چه روشی و چه میزانی برای افراد مختلف مصرف شود.
این گیاه در مدت یک سال بالغ میشود و به ارتفاع حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر میرسد و منطقۀ رویش آن در اروپای شرقی، غرب آسیا، بلغارستان، رومانی، قبرس، عراق، ترکیه و ایران رشد میکند. البته امروزه در کشورهای دیگری از اروپا و آسیا هم میروید.
سیاهدانه
از سیاوله، سیه دانه، سیاهتخمه، سونیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شه نیز، شنیز، شو نوز، شنز، شینیز، سنیز، شویز، کمون هندی، گرنج، نانخواه ، نانخه ، نانخاة، نانوخیه، شونیز، کبودان، غرفج، خونجک، تشمیزج، بشمه، بو غنج، بز غنج، سیاه بیرغ، شنبیذ، شونانا، کالنجی و قالیز، نامهای دیگر این گیاه هستند.
همچنین در زبان هندی به آن کلون جی میگویند و در عربی حبه البراکه، حبه آل مبارکه، حبه اسودها و حبةالخضراء. ساقه آن را در فرهنگنامۀ دهخدا سیسارون نامیدهاند.
این بذرهای سیاه، بامزه تلخ، بهعنوان ادویه یا افزودنی در صنایع غذایی، از جمله در آشپزی و قنادی، استفاده میشوند. سیاهدانه در آشپزی فلسطینی، بنگلادشی و گاهی در تولید نانهای ایرانی و انواع خاصی از پنیر استفاده است. از سیاهدانه در شیرینی و شربت و لیکورها استفاده میشود.
سیاهدانه از دیرباز تا امروزه به شکلهای گوناگون از جمله «عصاره، روغن، دانه و…» بهعنوان نوعی داروی گیاهی برای کمک به درمان برخی بیماریها در طب سنتی کاربرد دارد.
گل سیاه دانه
مردم بیش از ۲۰۰۰ سال است که از این دانه برای تولید دارو استفاده میکنند. حتی آثاری از آن در مقبرۀ پادشاهان مصر نیز کشفشده است! ازلحاظ تاریخی، این گیاه را برای سردرد، دنداندرد، گرفتگی بینی و درمان کرمهای روده به کار میبردند.
در این دانههای شگفتانگیز، مواد مفید بسیار زیادی وجود دارد و منبع خوبی از کلسیم، آهن، فلز روی، مس، تیامین، نیاسین، فسفر، اسیدفولیک است. یک قاشق غذاخوری آن حاوی مواد زیر است: ۴۵، پروتئین: ۰ گرم، چربی: ۵ گرم، کربوهیدرات: ۰ گرم، فیبر: ۰ گرم.
همچنین سرشار از پلیفنلها و توکوفرولها است و روغن آن شامل اسیدهای لینولئیک، اولئک، پالمیتیک و استئارین است.
تیموکینون همراه با مشتقات آن مثل تیموهیدروکینون و تیمول مهمترین مواد دارویی سیاهدانه است که بهطور فراوان در سیاهدانه یافت میشود. این مواد خصوصیات آنتیاکسیدانی دارند.
آنتیاکسیدانها هم بهطورکلی بدن را در برابر چندین نوع بیماری مزمن، از جمله سرطان، دیابت، بیماریهای قلبی و چاقی محافظت میکنند.
۳۲ تا ۴۰درصد از وزن سیاهدانه از روغن تشکیل شده است. این روغن حاوی اسید لینولئیک مزدوج، اسید اولئک و پالمیتیک اسید است. از دیگر ترکیبات موجود در سیاهدانه میتوان نیگلیدین، نیگلسین، نیگلیمین، تیموکینون، سی من، کارواکرول، تیمول، آلفا-پینن، بتا-پینن و چند نوع پروتئین و آلکالوئید دیگر را نام برد.
خواص درمانی این گیاه، عمدتاً به دلیل ترکیب فعال اصلی آن به نام تیموکینون (Thymoquinone) است. این ماده، خواص آنتیاکسیدانی، ضدالتهابی و سایر فواید درمانی را دارد. این مواد از بدن در برابر آسیبهای سلولی و بیماریهای مزمن محافظت میکند.
کار های فارماکولوژیک اخیر نقش بالقوه آنتیاکسیدانهای سیاهدانه را بهویژه برای بهبود استرس اکسیداتیو از طریق مهار فعالیت رادیکالهای آزاد و القای آپوپتوز برای درمان انواع سرطان، کاهش قند خون و جلوگیری از عوارض ناشی از دیابت نشان دادهاند.
خواص دارویی سیاه دانه
اثرات زیستی مفید گزارششده در سیاهدانه نیز شامل ضدسرطان، ضد دیابت، ضد میکروب، ضدالتهابی، تقویت دستگاه ایمنی بدن، ضدفشارخون زیاد و فعالیت آنتیاکسیدانی است.
در طب اسلامی به مصرف سیاهدانه تأکید فراوانی شده است. امامان معصوم و پیامبر اکرم از سیاهدانه برای درمان دردهای مختلف بهره میبردند.
پیامبر اکرم فرمودند: «شفای همۀ بیماریها در سیاهدانه است جز مرگ.»
خداوند در چهل چیز برکت فراوانی قرار داده است که سیاهدانه در بالاترین درجه آنها قرار دارد. همچنین بوییدن گل نرگس و سیاهدانه، شمارا در برابر زُکام ایمن میکند.
در طب سنتی آسیا و آفریقا، برای سیاهدانه خواص درمانی زیادی ذکر شده است و از دیرباز از آن به عنوان نوعی دارو استفاده نمودهاند اما متأسفانه بهصورت علمی و تحقیقاتی، به تأثیرات این گیاه خیلی پرداخته نشده است و شواهد علمی دقیق و درخور توجهی دربارۀ خواص این دانه یا روغن آن در درمان بیماریها وجود ندارد
طب سنتی و درمان با سیاه دانه
زمانی که این گیاه بهعنوان مکمل مصرف شود، میتواند برای مبارزه با چاقی و اختلالات متابولیک به افراد کمک کند. مطالعات اخیر نشان داده اند که استفاده از آن بهعنوان مکمل ممکن است وزن بدن را کاهش دهد.
درواقع مکانیسمهای دقیقی که نشان دهند سیاهدانه باعث کاهش وزن میشود، مشخص نشده است؛ ولی در تحقیقاتی گفتهشده است که ترکیبات موجود در سیاهدانه با اثر بر بیان ژنهای خاص مربوط به کنترل اشتها و کاهش چربی، باعث کاهش وزن میشوند.
در پژوهشی بر روی ۷۸۳ شرکتکننده که بخشی از آنها سیاهدانه و به بخش دیگر دارونما داده شد، مشخص شد سیاهدانه باعث کاهش بهطور متوسط ۲٫۱ کیلوگرم وزن و ۳٫۵ سانتیمتر دور کمر طی شش تا دوازده هفته، در مقایسه با دارونما میشود.
ممکن است سیاهدانه بهتنهایی برای کاهش وزن بیاثر باشد و در ترکیب با رژیم کمکالری، باعث کاهش وزن میشود.
یک مطالعۀ هشت هفتهای نشان داد خانمهایی که در رژیم غذایی کمکالری خود سه گرم سیاه دانه در روز مصرف کرده بودند، در مقایسه با کسانی که مصرف نکرده بودند، ۲٫۱ کیلوگرم بیشتر وزن از دست دادند و دور کمر ۳٫۱ سانتیمتر بیشتر کم شده بود.
اثر سیاه دانه بر کاهش وزن
باید توجه کرد سطح فعالیت بدنی که بهطور بالقوه نیز بر نتایج تأثیر میگذارد در بسیاری از مطالعات ارزیابی قرار نگرفته است. بنابراین هنوز تحقیقات بیشتر و باکیفیتتر برای تأیید مزایای احتمالی کاهش وزن سیاهدانه ضروری است.
سیاهدانه حاوی ترکیباتی است که میتواند برای سلامت قلب مفید باشد. یک بررسی علمی نشان داد که سیاهدانه باعث کاهش CRPمیشود که از نشانگرهای التهاب و خطر بیماریهای قلبی است.
این گیاه نیز آثار مفیدی بر فشارخون و چربی خون دارد و میتواند خطر بیماریهای قلبی را کاهش دهد. طی یک آزمایش بالینی که در سال ۲۰۱۶ در ایران صورت گرفت، شواهد ضعیفی دربارۀ تأثیر سیاهدانه بر کاهش فشارخون و کاهش تریگلیسرید و کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب در کوتاهمدت به دست آمد.
یک بررسی دیگر نشان داد که سیاهدانه باعث کاهش LDL و افزایش HDL در افراد سالم و در افراد با شرایطی مانند دیابت و چاقی و فشارخون بالا میشود. در این بررسی نیز دیدهشده که سیاهدانه باعث کاهش تریگلیسرید میشود.
تصور میشود که سیاهدانه با افزایش حساسیت به انسولین و تأخیر در جذب قند، در بهبود قند خون مفید باشد. بررسی علمی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داد که سیاهدانه میزان قند خون ناشتا و هموگلوبین A1c را کاهش میدهد.
طبق نظر متخصصان طب سنتی، مصرف عصارههای این گیاه دو بار در روز، به مدت هشت هفته، میتواند فشارخون را در برخی افراد کاهش دهد.
طبق نظر متخصصین طب سنتی، مصرف عصاره این گیاه دو بار در روز به مدت هشت هفته، می تواند فشار خون را در برخی افراد کاهش میدهد.
فشاره خون و سیاه دانه
شواهد دربارۀ اثربخشی سیاهدانه برای کلسترول بالا متناقض است. برخی تحقیقات نشان میدهد که مصرف سیاهدانۀ کامل و لهشده ۱ گرم. دو بار در روز، قبل از غذا به مدت چهار هفته، باعث کاهش کلسترول میشود.
مصرف سیاهدانه دو بار در روز، به مدت شش هفته، میتواند کلسترول تام، لیپوپروتئین و سطح قند خون را در افراد مبتلا به سندروم متابولیک کاهش دهد.
از روغن سیاهدانه در درمان تب یونجه استفاده میشود. تحقیقات صورت گرفته در این خصوص نشان میدهند که ویتامین E، بتاکاروتن و بیوتین (Carotene – Biotin) موجود در سیاهدانه میتواند علائم آلرژی را در افراد مبتلا به تب یونجه بهبود بخشد.
تحقیقات صورت گرفته روی روغن سیاهدانه نشان میدهد که استفاده از کرم حاوی این روغن به مدت شش ماه میتواند باعث بهبود رنگ پوست در برخی از افراد مبتلا به پیسی (بَرَس) شود.
درمان پیسی با سیاه دانه
تحقیقات نشان میدهد مصرف خوراکی دانههای سیاهدانه باعث درمان سرفه، خسخس سینه و بهبود عملکرد ریه در افراد مبتلا به آسم میشود. البته ممکن است این گیاه بهاندازه داروهای تئوفیلین(Theophylline) و سالبوتامول(Albuterol) مؤثر نباشد.
مصرف خوراکی این دانه ارزشمند همراه با بعضی داروهای دیگر، میتواند باعث بهبود سرفه و گرفتگی سینه شود. این گیاه عملکرد ریه را تقویت میکند.
تحقیقات نشان میدهد که مصرف روغن سیاهدانه باعث افزایش تعداد اسپرمها و سرعت حرکت آنها در آقایان میشود.
تحقیقات انجام شده دربارۀ خواص درمانی موضعی روغن سیاهدانه، نشان میدهد که استفاده از ژل حاوی روغن سیاهدانه بر روی سینهها در دوران قاعدگی باعث کاهش درد در خانمهای مبتلابه درد سینه میشود.
مصرف خوراکی دانههای این گیاه در هر هشت ساعت به مدت چهار هفته، تعداد حملات تشنج در کودکان مبتلا به صرع را کاهش میدهد.
تحقیقات اولیه نشان میدهد که مصرف ترکیبی از چا نکا پیدرا (chanca Piedra) و سیاهدانه به مدت هفت روز، در افراد مبتلا به گلودرد میتواند درد آنها را تسکین دهد.
گلو درد و سیاه دانه
تحقیقات نشان میدهد که مصرف روغن سیاهدانه بهصورت روزانه به مدت سه ماه باعث کاهش بار ویروسی در مبتلایان به هپاتیت C میشود.
در تحقیقاتی که دربارۀ تأثیر سیاهدانه بر بیماری کبد صورت گرفته است، نتایج حاکی از آن است که مصرف سیاهدانه روزانه به مدت سه ماه میتواند برخی از وضعیتهای این بیماری را بهبود بخشد.
تحقیقات نشان میدهد که استفاده از اسپری بینی حاوی روغن سیاهدانه میتواند خشکی، انسداد و پوستهپوسته شدن بینی را در بیماران مسن کاهش دهد.
یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف روزانۀ روغن این گیاه ممکن است تورم و سفتی مفاصل را کاهش دهد. تحقیقات اولیه نشان میدهد که استفاده از روغن سیاهدانه به مدت چهار هفته روی زانو میتواند به تسکین درد زانو ناشی از آرتروز کمک کند.
مصرف روغن سیاهدانه در تحقیقات انجام شده نشان میدهد که باعث کاهش درد و سفتی در مبتلایان میشود که قبلاً متوترکسات مصرف میکردند.
در پژوهش صورت گرفته دربارۀ تأثیر روغن سیاهدانه بر بیماریهای پوستی نتایج نشان میدهند که مصرف روغن سیاهدانه علائم را در افراد دارای خارش و التهاب ناشی از اگزما را بهبود بخشیده است.
سیاه دانه و درمان اگزما
تحقیقات اولیه در این باره نشان میدهد که مصرف سیاهدانه بهعنوان بخشی از رژیم غذایی افرادی که تحت درمان داروهای ضدسرطان قرار دارند میتواند از بروز تب ناشی از کاهش گلبولهای سفید (نوتروپنی) جلوگیری کند.
استفاده از روغن سیاهدانه بهصورت موضعی در اطراف مناطقی که داروهای سرطانی به داخل ورید تزریق میشود، میتواند از تورم آن ورید جلوگیری کند.
بیماری هاشیموتو یک اختلال تیروئیدی خود ایمن است که با التهاب غدد تیروئید همراه است. این بیماری یکی از علل ابتلا به بیماری کمکاری تیروئید است. به همین علت مهم است که در مراحل ابتدایی، بیماری تشخیص داده شود. عوامل وراثتی، هورمونی، مصرف ید بیشازحد و قرارگرفتن در معرض تشعشع از جمله دلایل ابتلا به این بیماری است.
در پژوهش هایی که دربارۀ تأثیر مصرف سیاهدانه بر درمان این بیماری صورت پذیرفته است، نشان میدهد که مصرف این دانههای شگفتانگیز، ممکن است در افراد مبتلا به هاشیموتو مفید باشد.
اختلالات عصبی مانند افسردگی از شایعترین بیماریها در سطح جهان است. این بیماری عمدتاً تحت تأثیر فعالیت کم در انتقالدهندههای عصبی به وجود میآید. استرس بهعنوانِ شروعکنندۀ بیماری افسردگی شناخته میشود و این مسئله چیزی است که پزشکان طب سنتی در مراجعان خود مشاهده کردهاند.
در میان گیاهان دارویی ، سیاهدانه با پایۀ تاریخی و مذهبی برای مدیریت افسردگی و بسیاری از اختلالات عصبی دیگر مفید است.
تحقیقات نشان میدهد که سیاهدانه در پسران و آقایان به حافظه و عملکرد شناختی آن کمک میکند. این عملکرد تواناییهای فرد را برای انجام فعالیتهای مختلف ذهنی که بیشتر در ارتباط با یادگیری و حل مسئله است افزایش میدهد.
یکی از خواص روغن سیاهدانه، بهبود علائم خارش یا التهاب پوست است. استفاده از پمادِ روغن این گیاه به مدت چهار هفته، خارش یا شدت بیماری را کاهش میدهد.
رفع سیاهی دور چشم و جوان سازی پوست با سیاه دانه
زگیل درواقع رسوب اخلاط خشک سوداوی و بلغم خشکشده در عروق ریز موضع است که برای درمان باید این رسوبات برطرف شوند، لذا که یکفاز درمان موضعی استفاده از ضماد سیاهدانه است.
استفاده از ضماد سیاهدانه کوبیده شده و سرکه است که این ماده را میتوان هرروز بهطور مکرر روی زگیل مالید تا از بین برود. همچنین مالیدن عسل + سیر + سرکه + حنا + روغن سیاهدانه روی موضع نیز مؤثر است.
روغن این گیاه سرشار از اسید اولئیک ( امگا ۹ ) و اسید لینولئیک ( امگا ۶ ) است. محتوای درون این گیاه آن را به آنتی اکسید قوی تبدیل میکند. خواص ضدالتهابی قوی و میزان زیاد ویتامین E آن موجب کاهش سیاهی زیر چشم میشود.
اثر روغن سیاهدانه برای سفیدی مو از هیچکس پنهان نیست. روغن این گیاه برای مو موجب کاهش ریزش مو، تقویت پوست سر، تحریک رشد مجدد مو ، حالتدهنده و نرمکننده ، بهبود گردش خون در ناحیۀ سر میگردد.
خواص ضدالتهابی روغن سیاهدانه به کاهش علائمی مانند سوءهاضمه، حالت تهوع، نفخ، استفراغ، اسهال یا یبوست کمک میکند.
سیاهدانه بهطور قابل توجهی از ایجاد زخم معدۀ ناشی از نکروز جلوگیری میکند. همچنین شدت زخم معده و ترشح اسید معده را بهبود میدهد.
به نظر میرسد مصرف روغن سیاهدانه ، عسل و آب باعث کاهش علائم سوءهاضمه میشود.
این گیاه درمان کنندۀ طبیعی بیخوابی است که باعث بهبود اختلالات خواب میشود. افراد مبتلابه بیخوابی میتوانند یک ساعت قبل از خواب، یک قاشق چایخوری عسل و سیاهدانه را مصرف کنند.
استفادۀ عصاره این گیاه بهصورت خوراکی سه بار در روز، به مدت دو هفته، ممکن است علائم ترک موادمخدر را کاهش دهد.
سیاهدانه در طب سنتی بهعنوان یک دارو در نظر گرفته میشود و با توجه به این دیدگاه، مانند هر دارویی دیگری استفاده بیشازحد آن برای بدن مضر است و مصرف آن باید تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی باشد که بتوان بدون زیان از خواص آن بهرهمند شد.
آیا مصرف سیاه دانه عوارض دارد؟
اگر سیاهدانه بهصورت خوراکی در مقادیر کم مصرف شود، مانند طعمدهنده برای غذاها، احتمالاً برای اکثر افراد بیخطر است. همچنین روغن این گیاه و عصارۀ آن در صورت استفاده کوتاهمدت و مطابق نظر پزشک، مشکلی ایجاد نمیکند. در حال حاضر، اطلاعات زیادی در مورد بیخطر بودن مصرف بیشتر آن وجود ندارد.
به نظر میرسد که سیاهدانه در مقادیر کم و غذایی، در دوران بارداری بیخطر باشد. امّا مصرف مقادیر بیشترِ دارویی، احتمالاً خطرناک است. این گیاه میتواند باعث کُند شدن یا جلوگیری از انقباض رحم شود. اطلاعات زیادی دربارۀ ایمن بودن مصرف این گیاه در دوران شیردهی وجود ندارد؛ بنابراین بهتر است از مصرف آن خودداری کنید.
تحت هیچ شرایطی نباید به کودکان بیشتر از مقادیر توصیهشده توسط متخصصان طب سنتی برای درمان، سیاهدانه بدهید.
این گیاه ممکن است روند لخته شدن خون را کم کند و خطر خون ریزی را افزایش دهد. طبق تحقیقات انجامشده، این گیاه اختلالات خون ریزی را بدتر میکند.
سیاهدانه سطح قند خون را در برخی افراد کاهش میدهد. امّا باید مواظب باشید که سطح قند خون، بیشازاندازه پایین نیاید و اصطلاحاً دچار هیپوگلیسمی نشوید. پس اگر دیابت دارید و از این گیاه استفاده میکنید، بهصورت مداوم سطح قند خون خود را کنترل کنید.
همانطور که در قسمت بالا گفته شد، این دانۀ ارزشمند برای افرادی که فشارخون بالا دارند، مفید است؛ اما کسانی که فشارخون آنها پایین است، باید در مصرف این گیاه احتیاط کنند.
مصرف سیاهدانه با جلوگیری از لخته شدن خون و کاهش قند خون، باعث خوابآلودگی در برخی افراد میشود. درنتیجه خطر خون ریزی را افزایش میدهد و درفرایند بیهوشیِ عمل جراحی، اختلال ایجاد میکند. حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی، مصرف این گیاه را متوقف کنید.
سیاه دانه و تداخل دارویی
به دلیل آنکه داروهای دیابت و سیاهدانه، هر دو باعث کاهش قند خون میشوند. این امکان وجود دارد که فرد دچار افت شدید قند خون شود؛ بنابراین باید دوز داروی دیابت تغییر کند. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
کسانی که داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی را مصرف میکنند، باید در خوردن این گیاه احتیاط کنند. زیرا که سیاهدانه میتواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند و این مسئله اثربخشی داروهای کاهشدهنده سیستم ایمنی را کم میکند.
همانطور که قبلاً اشاره شد سیاهدانه ممکن است باعث جلوگیری از لخته شدن خون شود؛ بنابراین مصرف این گیاه به همراه داروهای ضدانعقاد خون، احتمال کبودی و خونریزی را بالا میبرد.
مصرف سیاهدانه با داروهای کاهش فشارخون، باعث افت بیشازحد فشارخون میشود. پس اگر از این نوع داروها استفاده میکنید، میزان خوردن این گیاه را کم کنید.
استفاده از سیاهدانه ممکن است باعث خوابآلودگی و کاهش هوشیاری شود؛ لذا استفاده از داورهایی که باعث خوابآلودگی میشوند یا همان آرامبخشها همراه با این گیاه، موجب کِسلی و خوابآلودگی بیشتر میشود.
سیاهدانه میتواند سطح پتاسیم بدن را کاهش دهد و میدانیم که قرصهای ادرارآور همسطح پتاسیم را کم میکنند لذا مصرف این دو باهم، سطح پتاسیم را بسیار کم میکنند.
داروهایی که سطح سرتونین (Serotonin) را در مغز افزایش میدهند با سیاهدانه تداخل دارد. این گیاه سطح سرتونین را بالا میبرد و نباید با داروهایی که همین اثر را دارند، مصرف شود. این مسئله ممکن است عوارض جانبی جدی از جمله مشکلات قلبی، تشنج و استفراغ ایجاد کند.
استفاده از دانههای سیاهدانه بهصورت سالم و خُرد نشده برای بدن قابلهضم نیست بنابراین در موقع مصرف باید به جویدشدن و یا پودرشدن آن توجه کرد.
لازم به ذکر است روغن موجود در سیاهدانه فرار بوده و اگر پودر آن در معرض هوا قرار بگیرد بهسرعت اکسید شده و خواص خود را از دست میدهد لذا بهتر است پودر شده آن با ماده نگهدارندِ ای مانند عسل مخلوط گردد.
روش مصرف سیاه دانه
پودر سیاهدانه اغلب توسط بزرگسالان در دوزهای ۱ تا ۲ گرم بهصورت خوراکی و روزانه به مدت ۸ تا ۱۲ هفته استفاده میشود.
دوز مصرفی این گیاه دارویی به عوامل متعددی مانند سن مصرفکننده، سلامتی و چند مسئلۀ دیگر بستگی دارد؛ البته در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدودۀ مناسب دوز سیاهدانه وجود ندارد.
به خاطر داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه ایمن نیستند و میزان مصرف آنها میتواند مهم باشد. حتماً به دستورالعملهای همراه آنها دقت کنید و قبل از استفاده، با متخصص طب سنتی مشورت کنید.
سیاهدانه یکی از گیاهان پرخاصیتترین موجود در طبیعت است که میتواند در درمان بسیاری از بیماریها مؤثر باشد. اما باید به این نکته توجه کرد که مصرف بیرویه آن نیز میتواند برای انسان خطرساز بوده و مشکلاتی را در بدن ایجاد کند.
پس باید ضمن آشنایی با خواص آن و شیوۀ مصرف، زیر نظر متخصص طب سنتی، با توجه به نوع بیماری، در مقدار و دورۀ مشخص مصرف شود.
