عسل کُنار چیست این اولین سوالی است که با شنیدن نام این عسل برای هر کسی پیش می‌آید ؟
درخت کُنار، یکی از درختان بومی و خودروی مناطق جنوبی کشور است که در استان‌های خوزستان، بخش‌های از فارس، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان پراکنده است.
عسل کُنار
برگهای خشک و کوبیده شده‌ی این درخت همان چیزی است که در عطاری‌ها با نام سدر به فروش می‌رسد که با توجه به نام پودر برگ این درخت به اشتباه آن را درخت سدر می نامند.
فصل گل‌دهی این درخت بسته به منطقه رویش از اوایل و اواسط مهرماه شروع می‌شود و به مدت یک ماه یعنی تا اواسط آبان ماه ادامه دارد. گلهای این درست زمانی که زنبور داران به دلیل شروع فصل سرما از سایر نقاط کشور به سمت جنوب کوچ کرده انده شکوفا می شوند وزنبورها می توانند از شهد آنها تغذیه کنند که حاصل این تغذیه پس از عمل آوری توسط زنبورها عسل کُنار نامیده می شود.
در مورد عسل کُنار این است که به خاطر فصل گل‌دهی این درخت (اوایل پاییز) و اینکه تقریبا هیچ گل دیگری در مناطق رویش این درخت در فصل مذکور وجود ندارد، شرایط برای برداشت عسلی خالص و تک گل بسیار مهیا است.
با وجود اینکه سنت ها و تحقیقات علمی از خواص عسل کنار صحبت می کنند، حتی در جهان عرب نیز شک زیادی نسبت به خواص این عسل وجود دارد و برخی می گویند از این عسل در جادوگری و افسونگری و دیگر روش های درمانی استفاده می شده است.
در همین فرهنگها اشاره می شود که صدها سال پیش عسل کنار برای تشکر و اعلام وفاداری به عنوان هدیه ای به پادشاهان و شاهزادگان تقدیم می شد.
در طب سنتی کشور هند یز این عسل کار برد فراوانی ارد از جمله می توان به استفاده از آن برای درمان بیماری های مرتبط با چشم و بهبود بینایی اشاره کرد.
این عسل شگفت انگیز ویژگی‌هایی دارد که نسبت به سایر عسلها آنرا متفاوت نموده و باعث شده شناخت و خرید آن ساده تر شود. یکی از مورد بحث‌ترین این ویژگی های ساکارز آن است.
بر اساس استاندارد ایران ساکارز عسل طبیعی باید کمتر از ۵ درصد باشد و این در حالی است که ساکارز عسل کنار طبیعی و خالص به دلیل شیرینی شهد آن بین سایر عسلها استثنا بوده و معمولا بیشتر از ۵ درصد است.
باید به این نکته توجه شود که بالا بودن ساکاروز عسل کنار نشانۀ بی کیفیت بودن آن نیست، بلکه به خاطر منبع تولید این عسل، یعنی شهد شکوفه‌های درخت کنار که ساکارز بالایی برخورداز است باعث بالا رفتن این فاکتور در آزمایش عسل کنار می گردد.
ساکارز عسل کُنار تازه برداشت شده معمولا بین ۷ تا ۱۴ است که به مرور زمان و با گذشت یک یا دو ماه ساکارز آن کاهش پیدا می‌کند. پس کیفیت نباید آن را صرفاً با میزان ساکارز آن سنجید و باید فاکتور‌های دیگری مانند پرولین، دیاستاز، HMF را مد نظر قرار داد.
به طور کلی این عسل رنگ های مختلفی دارد که به دو فاکتور مهم بستگی دارد.اولین و مهمترین مورد، نوع درخت کنار و سایر گیاهانی است که زنبورستان در مجاورت آن قرار دارد.
این درخت بیش از ۴۰ گونۀ مختلف دارد که عسل حاصل از هر کدام از آنها چه از نظر طعم و چه از نظر رنگ نهایی با یکدیگر متفاوت است.
به عنوان مثال رنگ عسلی که از درختان کنار استان خوزستان برداشت می‌شود با رنگ عسلی که از این درختان در شهرستان خنج در استان فارس برداشت می‌شود کاملاً متفاوت است. بطور که این عسل به رنگ‌های سبز لجنی، قهوه‌ای و عقیقی دیده می‌شود.
دومین مورد موثر در رنگ این عسل ، مدت زمان نگهداری آن است. چرا که این عسل در ابتدای برداشت معمولاُ رنگ روشنی دارد و هر چه زمان بیشتری از آن بگذرد رفته رفته تیره می‌شود. بسته به نوع درخت کنار ممکن است بعد از چند ماه کاملا سیاه رنگ شود و یا به صورت عقیقی شود.
یکی از ویژگی‌هایی دیگری که باعث شده عسل کنار در بین مردم به خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس محبوب شود، عطر و طعم بی‌نظیر این عسل است.
کف عسل کنار
کف تشکیل شده روی عسل کنار نیز یکی دیگر از شاخصه‌هایی است که موجب تمایز آن از سایر عسلها می شود. معمولا در اوایل برداشت یک کف سفید رنگ بر روی آن تشکیل مس شود که بعد از گذشت یک یا دو هفته رنگ آن کرمی رنگ می‌شود. رفته رفته این کف از بین می‌رود و یک لایه بسیار نازک از آن بر روی عسل باقی می‌ماند.
علت تغییر رنگ ایجاد شده در کف روی عسلها به خصوص عسل کنار، وجود ماده موثره‌ای در شهد گیاهان به نام ساپونین است که در اوایل برداشت عسل تولید کف می‌کند. اما به مرور زمان این کف ته نشین می‌شود.
در مورد کف عسل کنار این است که وجود این کف کاملا طبیعی است و نشان از بی کیفیتی یا ترش شدگی و یا مرغوبیت آن نیست . چرا که این کف بعد از مدتی ناپدید می‌شود و ممکن است در شیشه‌ی عسلی که به دست شما می‌رسد کفی وجود نداشته باشد.
عسل طبیعی بسته به این که از شهد چه گیاهی باشد بعد از مدتی رس می‌بندد. زمان رس بستن برای برخی از عسلها بسیار زود در حد یک یا دو هفته بعد از برداشت و برای بعضی دیگر بسیار طولانی و در حد یک یا دو سال بعد از برداشت عسل است.
کف عسل کنار
عسل کنار جزو عسل های دیر رس به شمار می‌رود، به این معنی که بعد از گذشت یک یا دو سال از برداشت، تازه شروع به رس بستن می‌کند و این کاملا طبیعی است.
از نظر طبع نیز عسل کنار با سایر عسل ها متفاوت است. از آنجایی که طبع میوه و برگ مولد این عسل سرد است، طبع شهد این گیاه نیز از نظر طب سنتی گرمای کمتری دارد و جزو طبع های معتدل طبقه بندی می‌شود. به همین دلیل کسانی که معمولا به خاطر که طبع گرمی که دارند عسل مصرف نمی‌کنند، می‌توانند از آن با خیال راحت مصرف کنند.
رس بستن عسل کنار
خواص این عسل هم درست مانند ویژگی‌های آن بسیار خاص است و همین خواص ویژه است که باعث شده بسیار مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات بسیاری در خصوص خواص درمانی آن صورت پذیرفته است.
در تحقیقی با نام تضعیف فشار اکسایشی ناشی از CCI4 و مسمومیت هپاتونفرو با استفاده از عسل کنار در موش ها که در سال 2013 در مجله درمان های مکمل و جایگزین بر اساس شواهدی توسط محمد الیحیا، رمزی موتانا، منصور السعید و دیگر همکارانشان منتشر شد، این عسل مورد بررسی قرار گرفت تا فعالیت آنتی اکسیدانی و محتویات فاونیک و فلاونوئید آن تشخیص داده شود.
این تحقیق با هدف بررسی آثار محافظتی آن روی فشار اکسیدانی ناشی از کربن تتراکلراید (CCl4) و آسیب کبد و کلیه در موش ها انجام گرفت و فعالیت محافظتی هپاتونرال این عسل مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به تحقیقات صورت گرفته دریافتند که عسل کُنار از آسیب رسیدن به کبد و کلیه جلوگیری کرد.
همچنین در آزمایش های مربوط به DPPH و β-carotene-linoleic acid فعالیت آنتی اکسیدانی شدیدی از خود نشان داد و حاوی ترکیبات فنولیک بود و در آزمایش های خارج از ارگانیسم باعث بازیابی سلول های کبدی در مقابل مسمومیت 2′ و 7′ دی‌کلروفلورسئین شد.
بررسی عسل کنار
در تحقیقات دیگری در مورد عفونت های سینوسی، عفونت های پوستی یا دیگر انواع عفونت ها با منشاء میکروبی دریافتند که عسل کنار تأثیر خوبی در مبارزه با این میکروبها از خود نشان می دهد. این عسل به طرز مؤثری باکتری مسئول عفونت های تنفسی، استافیلوکوکوس اورئوس، را می کشد.
بر اساس این تحقیق مقدار کمی از عسل کنار را در محلول شست و شوی بینی حل کردند. حتی زمانی که از این عسل در مقادیر بسیار کمی در محلول اضفه می شد عوامل آنتی بیوتیکی قدرتمندی داشت که کمک می کرد تا از شر عفونت بسرعت خلاص شده ونفس کشیدن راحت تر می شد.
عسل کنار مقوی و انرژی زا بوده و فعال کننده حافظه و رشد کودکان، مسهل صفرا، حرارت بدن را فرو می نشاند، مؤثر و بازکننده گرفتگی هاست، کرم معده و روده را از بین می برد، مفید برای گرم مزاجان، برای ناراحتیها و زخم روده و تب موثر است، برای آبله و سرخجه و عطش و برای سستی اعضا، تقویت مو، جلوگیری از ریزش مو، تقویت اعصاب و تحلیل ورم های گرم مؤثر و سودمند است.
عسل کنار خواص ویژه‌ای برای پوست و موی افراد دارد. به طور کلی این عسل به خاطر طبع معتدلی که دارد یک درمان خوب برای از بین بردن جوش و آکنه‌های صورت است و همچنین مصرف موضعی آن بر روی موی سر باعث تقویت ریشه مو و طراوت پوست سر می‌شود.
تاثیر عسل کنار بر پوست و مو
برا مثال شما اگر قصد درست کردن ماسک عسل را دارید، بدون شک عسل کنار یکی از بهترین گزینه‌ها است که می‌توانید آن را با آلوئه‌ورا یا مواد دیگری همچون آووکادو، ماست، روغن زیتون و… مخلوط کنید و به عنوان یک ماسک طبیعی مورد استفاده قرار دهید.
یکی دیگر از خواص عسل کنار که در منابع مختلف به آن اشاره شده است، تقویت قوای جنسی در مردان است که این ویژگی سبب محبوبیت آن و همچنین تقضای بالا برای مصرف در کشور های عرب حاشیه خلیج فارس شده است به طوری که در این کشورها از آن با نام عسل جنسی یاد می‌شود.
علت این خاصیت را به موارد گوناگونی از جمله وجود املاح معدنی و سایر مواد مغذی ویژه‌ای که در این عسل و درخت کنار مولد شهد وجود دارد نسبت می‌دهند. برای اینکه بتوانید خاصیت تقویت قوای جنسی در این عسل را افزایش دهید می‌توانید آن را با گرده گل و یا ژل رویال نیز مخلوط کنید.
اگر آن را با دانه هویج را ترکیب کنیم به برانگیزنده قوای جنسی خوبی می رسیم. یا می توانیم از ترکیبات دیگری استفاده کنیم که همین تأثیر را دارند: دانه های مغذی، جینسنگ و دیگر گیاهان دارویی. ادعا می شود این ترکیبات بدون هیچ عوارضی بهتر از ویاگرا عمل می کنند.
یبوست یکی از بیماری های شایع در بین افراد است که علت‌های متعددی از جمله رژیم غذایی، وراثت و … در آن دخیل هستند. یکی از داروهای مهم در درمان این بیماری شربت لاکتولوز است.
در یک آزمایش که در عربستان بر روی ۱۰۰۰ بیمار مبتلا به یبوست انجام شد. تعداد ۵۰۰ نفر از بیماران با شربت لاکتولوز و ۵۰۰ نفر از آنها با عسل کنار مورد مداوا قرار گرفتند.
درمان یبوست با عسل کنار
نتایج نشان داد که در افرادی که با عسل کنار تغذیه شده‌اند زمان مداوا کاهش پیدا کرده است و طی روزهای کمتری مدفوع آنها نرم شده است و همچنین مدت ماندگاری و اثربخشی آن نسبت به شربت لاکتولوز بسیار بیشتر بوده است.
از دیگر خواص این عسل معجزه گر می‌توان به تقویت بنیه کودکان و همچنین افراد مسن اشاره کرد. عسل کنار به خاطر املاح معدنی و همچنین ویتامین‌هایی که دارد یک منبع بسیار مفید برای این افراد است.
مصرف آن در کودکان می‌تواند باعث وزن‌گیری بهتر آنها در دوران رشد شود و همچنین از بروز بسیاری از بیمارها در سنین کم پیشگیری می‌کند و برای افراد مسن نیز مزایای سلامتی ویژه‌ای دارد.
چرا که به خاطر طعم و بوی بسیار مطبوعی که دارد این افراد بیشتر راغب به مصرف آن هستند و از طرفی وجود انواع کربوهیدرات‌ها، ویتامینها، آنزیم‌ها و … در داخل این عسل باعث می‌شود فعالیت‌های روزانه‌ی خود را به نحوه بهتری انجام دهند.
عسل کنار به خاطر داشتن خواص ضدباکتریایی و آنتی اکسیدانی ویژه‌ای که دارد می‌تواند از بروز زخم معده که حاصل باکتری هلیکوباکترپیلوری است جلوگیری کند. همچنین می‌تواند در صورت بروز زخم معده باعث بهبودی آن شود.
عسل کنار و درمان زخم معده
این عسل عملکرد معده را بهبود می‌دهد و از بروز رفلاکس معده جلوگیری می‌کند. همچنین به کسانی که دچار بیماری روده تحریک پذیر هستند لذا توصیه می‌شود که حتماً آنرا در برنامه غذایی خود قرار دهند.
وجود رادیکال‌های آزاد در بدن می‌تواند سبب ایجاد بیماری‌های چون سرطان و آرتریت شوند. عسل کنار با دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی ویژه نسبت به سایر عسلها، می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از بسیاری از بیماری‌ها که به علت ضعف در سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد شود.
عسل طبیعی به خاطر خواص فیزیکی و بیولوژکی که دارد یک مرهم مناسب برای انواع زخم‌ها است. اما در بین عسلها، عسل کنار برای بهبود زخم‌ها و همچنین جای زخم اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند روند درمان را به خاطر خواص آنتی اکسیدانی بالایی که دارد سرعت بخشد.
ژورنال علوم کاربردی دارویی در سال 2013 تحقیقی با عنوان «بررسی مقایسه ای بافتی سه نوع عسل در فعالیت بهبودی زخم های موضعی در خرگوش ها» منتشر کرد که توسط دپارتمان داروشناسی و زیست شیمی دانشکده داروسازی دانشگاه زاویه لیبی انجام شده است.
عسل کنار و درمان زخم
در این تحقیق عسل با ترکیبات تجاری بهبود زخم مقایسه شد و نتایج این تحقیق به طور کلی این بود که از عسل می توان به عنوان عاملی برای بهبود موضعی زخم استفاده کرد. این تحقیق نشان داد عسل کنار فعالیت بهتری در درمان زخم نسبت به عسل آویشن دارد.
دکتر آرمان احمد محمد زوبیر و دکتر پاتریک اوکیچاکوآ از دانشگاه UCSIدر کوالالامپور مالزی اخیراً تحقیقی به عنوان «بررسی تأثیر ضد التهابی، تب بری و تسکینی عسل کنار» انجام داده اند. این تحقیق خواص عسل کنار در بهبود التهاب، کاهش تب شدید و ثبات دادن به فعالیت سلول های بدن و محافظت در برابر آسیب ها و بهبود درد را اثبات کرد.
در تحقیق دیگری که بر روی موش ها انجام شد و نشان داد اثر داروشناسی این عسل از آسپرین و ایندومتاسین نیز بیشتر است. این تحقیق در مجله آکادمی جهانی علوم پزشکی، مهندسی و تکنولوژی منتشر شد و در کنفرانسی در سال 2011 در لندن، پاریس مورد بحث قرار گرفت.
تحقیقات دیگری در موسسه تحقیقات علمی کویت (موسسه تحقیقی دولتی) انجام شد که برای تشخیص کیفیت و مزایای ادعا شده در مورد عسل کنار بررسی های آزمایشگاهی مختلفی انجام گرفت.
